Techreuzen in de rechtszaal: komt er eindelijk ruimte voor eerlijke digitale concurrentie?

Op 2 september 2025 is er eindelijk een uitspraak gekomen in een belangrijke Amerikaanse rechtszaak tegen Google over eerlijke mededinging, oftewel ‘anti-trust law’ zoals het in Amerika wordt genoemd.

Wat was de inzet?

De Amerikaanse regering startte in 2020 een rechtszaak om Google te laten opsplitsen. Dit omdat zij te groot –  te dominant – was geworden in de online advertentiemarkt. Google zelf betaalt jaarlijks miljarden om de standaard zoekmachine te zijn op browsers zoals Safari van Apple en Firefox van Mozilla. Volgens bewijsmateriaal dat in deze Amerikaanse procedure werd voorgelegd, betaalde Google in 2021 US$ 26,3 miljard voor die deals. Het was volgens de Amerikaanse regering nodig om de macht van Google als monopolist danig te beperken. Google betaalt dus niet om het haantje de voorste te zijn maar om de énige haan te zijn zodat u en ik haar als zoekmachine (bijna) wel móeten gebruiken.

Wie kan opboksen tegen zo’n dominante techgigant?

Alleen een rechter kan paal en perk stellen aan een monopolie — op basis van het mededingingsrecht en op vordering van de Amerikaanse regering of een afzonderlijke staat. In de rechtszaak stelde de regering voor dat Google afstand zou doen van zijn populaire Chrome-browser, zodat deze als zelfstandig bedrijf verder zou gaan, dus los van Google. Daarnaast eiste de overheid dat Google meer gegevens over zoekresultaten zou vrijgeven, met als argument dat dit essentieel was om de dominante marktpositie van het bedrijf te doorbreken — of op zijn minst te beperken.

Wat waren de uitkomsten?

• Moest Google haar Chrome-webbrowser als bedrijfsonderdeel afsplitsen? Nee, maar de rechter legde wel beperkingen op aan betalingen die Google gebruikt om ervoor te zorgen dat zijn zoekmachine een prominente plaats krijgt op smartphones in webbrowsers. De rechter ging dus niet zo ver om die betalingen volledig te verbieden.
• Moest Google haar zoekresultaten en bepaalde gegevens aan concurrerende bedrijven overhandigen? Het antwoord is; ja.
• Gaat het dan om alle gegevens van Google bij die zoekopdrachten? Nee. Het gaat om een deel van die zoekgegevens.
• Moest Google haar zoekresultaten dan maar met elke concurrent gaan delen? Nee, maar alleen met bedrijven die “gekwalificeerde concurrenten” zijn. Dit zal neerkomen op de grote marktpartijen.

De uitspraak van 2 september 2025 komt op een moment dat generatieve kunstmatige intelligentie de traditionele zoekmachines dreigt te vervangen. A.I.-startups zoals OpenAI, Anthropic en Perplexity hebben inmiddels mensachtige chatbots ontwikkeld die vragen kunnen beantwoorden, enorme hoeveelheden onderzoek kunnen samenvatten en zelfs een reis kunnen plannen met stapsgewijze suggesties. Maar Google heeft inmiddels zijn eigen A.I.-antwoorden al bovenaan zijn zoekresultaten geplaatst en een tabblad toegevoegd aan zijn zoekresultatenpagina waar gebruikers met een chatbot kunnen converseren over hun vraag. Het is dus nog maar de vraag in hoeverre het delen van gegevens over zoekresultaten die “gekwalificeerde concurrenten” gaat helpen.

De uitspraak samengevat:

Google moet zijn zoekresultaten en bepaalde gegevens aan concurrerende bedrijven overhandigen. En aan het financieel inkopen om de enige zoekmachine in een browser te zijn, worden beperkingen opgelegd. Maar Google hoeft zichzelf niet op te splitsen. Maar tegelijkertijd mag Google zich opmaken voor – uitspraken in-  andere jurdische mededingingszaken.

Meer Amerikaanse mededingingsrechtszaken tegen Google

De uitspraak van 2 september 2025 is de eerste monopoliezaak van de Amerikaanse overheid tegen een moderne techgigant. Die uitspraak zal mogelijk de toon zetten voor andere antitrust (mededinging) zaken waarin grote techbedrijven worden beschuldigd van machtsmisbruik, met name tegen Google.

In april 2025 oordeelde een andere Amerikaanse rechter (Virginia) dat Google een monopolie had op bepaalde soorten advertentietechnologie, het softwaresysteem dat marketeers gebruiken om advertenties op websites te plaatsen. De Texaanse overheid wil dat de rechtbank Google dwingt om een deel van dat systeem af te splitsen. Google zegt dat het verplicht moet worden om het interne beleid te wijzigen dat zijn dominante positie heeft versterkt. De rechter in die zaak zal in september 2025 tijdens een twee weken durende hoorzitting maatregelen overwegen. (Wordt vervolgd)

Google wordt verder geconfronteerd met nog een antitrustzaak over zijn advertentietechnologie in Texas. In deze zaak wordt het bedrijf ervan beschuldigd zijn dominante positie te handhaven ten koste van nieuwsuitgevers die advertentieruimte verkopen met behulp van zijn producten.

En tegen andere techgiganten

• Meta, eigenaar van Facebook, Instagram en WhatsApp, krijgt in het najaar van 2025 een uitspraak van een rechter in een rechtszaak van de ‘Federal Trade Commission’ – FTC (in Nederland vergelijkbaar met de Autoriteit Consument & Markt (ACM) in Nederland en Europese Commissie) over beschuldigingen dat de sociale mediagigant zijn opkomende concurrenten heeft uitgeschakeld.
• Een rechtszaak van de FTC tegen Amazon over beschuldigingen dat het kleine handelaren heeft uitgeperst, staat inmiddels gepland voor 2027.
• Het Amerikaanse ministerie van Justitie heeft ook Apple aangeklaagd, omdat het bedrijf het consumenten moeilijk maakt om zijn apparaten te vervangen.

EU deelde eerder al miljarden boetes uit

De uitkomsten in de VS zullen nauw door de EU-commissie worden gevolgd, die recent Tech gigant Google een boete (€ 2,95 miljard) oplegde voor misbruik van haar dominante positie in de online advertentietechnologie. De Commissie stelde dat Google zijn eigen advertentiediensten bevoordeelde in de markt, wat de concurrentie schaadde. Ook Apple werd beboet voor het niet naleven van de anti-steering verplichtingen van de Digital Markets Act (DMA), waardoor ontwikkelaars hun klanten niet konden doorsturen naar goedkopere alternatieven buiten de App Store.

Vragen?

Heeft u vragen n.a.v. dit artikel? Onze advocaten staan klaar om u te adviseren! Neem contact op met een van onze advocaten via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek. Wij denken graag met u mee.