Hoe werkt het voorkeursrecht bij aandelentransacties?

Kort antwoord: het voorkeursrecht bij aandelentransacties houdt in dat bestaande aandeelhouders als eerste de kans krijgen om (nieuw uit te geven of bestaande) aandelen te kopen, voordat deze aan een derde mogen worden uitgegeven of verkocht en overgedragen. Dit recht voorkomt niet alleen dat aandeelhouders worden geconfronteerd met onverwachte nieuwe gezichten aan tafel, maar ook dat hun aandelenbelang zomaar verwatert bij de uitgifte van nieuwe aandelen.

Voorkeursrecht bij uitgifte van nieuwe aandelen

Bij de uitgifte van nieuwe aandelen hebben bestaande aandeelhouders wettelijk een voorkeursrecht (art. 2:206a BW). Dit houdt in dat zij – naar evenredigheid van hun huidige belang – als eersten de nieuw uit te geven aandelen mogen kopen. Zo behouden zij hun stemrecht en economisch belang. Besluit een aandeelhouder immers om geen nieuwe aandelen te kopen, terwijl andere aandeelhouders of derden dat wel doen, dan zal zijn belang afnemen. Het totaal aantal aandelen neemt immers toe, terwijl zijn eigen belang gelijk blijft. Dit heet verwatering van het aandelenbelang.

Het voorkeursrecht bij de uitgifte van aandelen kan in de statuten worden uitgesloten of beperkt. Iedere uitsluiting of beperking zal echter per uitgifte moeten plaatsvinden en afzonderlijk worden onderbouwd.

Voorkeursrecht bij overdracht van bestaande aandelen

Ook bij de verkoop van bestaande aandelen speelt het voorkeursrecht een belangrijke rol. De wet kent standaard een blokkeringsregeling (art. 2:195 BW): een aandeelhouder die (een deel van zijn aandelen) wil verkopen, moet deze eerst aanbieden aan de overige aandeelhouders. Dit waarborgt het besloten karakter van de B.V. en voorkomt ongewenste toetreding van derden. Veel besloten vennootschappen (bv’s) hebben om deze reden een blokkeringsregeling in de statuten opgenomen. Een dergelijke regeling beperkt de vrije overdraagbaarheid van aandelen, om te voorkomen dat zomaar “vreemden” aandeelhouder worden en daarmee zeggenschap verkrijgen in de bv.

In de statuten of aandeelhoudersovereenkomst wordt meestal nauwkeurig vastgelegd hoe dit voorkeursrecht moet worden uitgeoefend: denk aan termijnen, prijsbepaling en verdeling als meerdere aandeelhouders willen kopen. Wordt het voorkeursrecht geschonden, dan kan de overdracht ongeldig zijn en/of sprake zijn van wanprestatie.

Voorbeeld

Stelt u zich voor: u en uw zakenpartner zijn de twee aandeelhouders van een B.V. (ieder 50%). In de statuten én de aandeelhoudersovereenkomst is een aanbiedingsregeling opgenomen. U besluit uw aandelen te verkopen aan een goede bekende, een buitenstaander, voor € 100.000. Vanwege het voorkeursrecht moet u eerst uw 50% aandelenpakket aanbieden aan uw medeaandeelhouder, onder dezelfde voorwaarden (waaronder de prijs van € 100.000).

Uw zakenpartner krijgt dan bijvoorbeeld één maand de tijd om te reageren. Besluit hij gebruik te maken van zijn voorkeursrecht, dan moet hij binnen die termijn aangeven dat hij uw aandelen voor € 100.000 wil overnemen. In dat geval verkoopt u de aandelen aan uw partner, die vervolgens 100% eigenaar van de onderneming wordt.

Gaat uw zakenpartner niet in op het aanbod (en maakt hij dus geen gebruik van zijn voorkeursrecht), dan bent u vrij om binnen bijvoorbeeld gedurende een periode van drie maanden de aandelen aan de buitenstaander te verkopen onder de afgesproken voorwaarden. Zo blijft de procedure eerlijk: u ontvangt de overeengekomen prijs, en uw zakenpartner heeft de kans gehad mee te doen of in ieder geval de komst van een vreemde te voorkomen.

Let op: verkoopt u direct aan een derde zonder eerst aan te bieden aan de bestaande aandeelhouders, dan kan die overdracht juridisch ongeldig worden verklaard wegens schending van het statutaire voorkeursrecht. Bovendien kan uw zakenpartner u aanspreken wegens contractbreuk als het voorkeursrecht in de aandeelhoudersovereenkomst was vastgelegd.

Conclusie

Een goed uitgewerkt voorkeursrecht – in statuten en/of aandeelhoudersovereenkomst – voorkomt discussies en waarborgt de continuïteit binnen de onderneming. Bij de formulering van het voorkeursrecht moet veel aandacht worden besteed aan de bewoordingen, termijnen en onderlinge verwachtingen. Want zodra sprake is van verkoop of uitgifte van aandelen, is het vaak te laat om die afspraken alsnog scherp te krijgen.

Wilt u een voorkeursrecht opnemen in de statuten of in een aandeelhoudersovereenkomst, of heeft u op enige wijze te maken met voorkeursrechten en wilt u hierover meer weten? Ik help u hier graag bij.

Vragen?

Neem contact op met een van onze  advocaten via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek.