Prijsmechanismen in de M&A praktijk: de locked box

Bij het bepalen van de koopprijs van een onderneming worden vaak twee methodes gebruikt: de locked box en de closing accounts. In dit artikel zal ik specifiek ingaan op de locked box methode. Wat houdt dit prijsmechanisme in, wanneer is het geschikt en waar moet u op letten als koper of verkoper?

Wat is een locked box?

De locked box methode werkt met een vaste koopprijs die wordt gebaseerd op een historische balansdatum (de zogenaamde “Locked Box Datum”). Deze Locked Box Datum wordt vaak vastgelegd op 1 januari, omdat het voorgaande boekjaar voor veel ondernemingen eindigt op 31 december. Vanaf de Locked Box Datum draagt de koper het economisch risico, maar profiteert hij ook van mogelijk rendement.

De juridische overdracht van de aandelen vindt pas plaats bij closing. Die vindt plaats door middel van het verlijden van een akte van levering door de notaris. De closing is daarmee de datum dat de notaris de leveringsakte ondertekent. De koper wordt daarom dus pas juridisch eigenaar van de aandelen (en dus van de onderneming) op de closing. Maar doordat het economische eigendom per de Locked Box Datum verschuift, wordt de prijs vastgesteld aan de hand van die oudere balans. Er worden in beginsel geen prijsaanpassingen meer gedaan bij closing.

Leakage-bepalingen: bescherming van de koper

Om te voorkomen dat de verkoper tussen de Locked Box Datum en de daadwerkelijke overdracht nog waarde aan de onderneming onttrekt, wordt gewerkt met zogenaamde leakage-bepalingen. In de koopovereenkomst wordt in deze bepalingen nauwkeurig vastgelegd welke betalingen of uitkeringen (aan de verkoper) verboden zijn, tenzij deze uitdrukkelijk zijn toegestaan. Denk hierbij aan dividenduitkeringen, managementvergoedingen of leningen aan aandeelhouders.

Als achteraf blijkt dat er toch ongeoorloofde uitgaven zijn gedaan, dan kan de koper het betreffende bedrag vorderen van de verkoper. Deze leakage-bepalingen beschermen koper dus voor eventuele afwijkingen.

Voordelen voor de verkoper

Een belangrijk voordeel voor de verkoper is de mate van zekerheid die de locked box structuur biedt. Omdat de koopprijs al vaststaat op basis van een eerdere balansdatum, weet de verkoper precies welk bedrag hij zal ontvangen. Er hoeven geen (ingewikkelde) verrekeningen of correcties meer plaats te vinden bij de overdracht. Dit betekent doorgaans dat de koopprijs ook direct op de closingdatum betaald kan worden. Bovendien is er minder ruimte voor discussies achteraf, bijvoorbeeld over de interpretatie van balansposten of over de waardering van specifieke activa of passiva. Deze voorspelbaarheid maakt de locked box methode aantrekkelijk, zeker in situaties waarin snelheid en rust gewenst zijn.

Voordelen voor de koper

Ook voor de koper kan een locked box structuur voordelen bieden. De koper krijgt vooraf inzage in de relevante cijfers en kan die informatie in het due diligence-onderzoek toetsen. Als de financiële verslaglegging transparant is en het businessmodel stabiel, kan de koper op basis van de historische balans goed inschatten welke prijs redelijk is. Bovendien bespaart de koper kosten en tijd, doordat er geen complexe verrekeningen nadien hoeven plaats te vinden. De locked box methode wordt in de praktijk vaak versterkt met aanvullende garanties over de juistheid van de cijfers per de Locked Box Datum.

Tegelijkertijd moet de koper zich realiseren dat dit systeem minder ruimte laat voor correctie achteraf. Het is dus cruciaal dat het due diligence-onderzoek zorgvuldig wordt uitgevoerd.

Voorbeeld

Stel: een familiebedrijf met een stabiele winstgevendheid over de afgelopen vijf jaar wordt verkocht aan een koper. De partijen kiezen ervoor om de Locked Box Datum vast te stellen op 1 januari 2025. De koper voert due diligence uit in maart 2025, waarna de koopovereenkomst wordt ondertekend in mei 2025. De juridische levering van de aandelen vindt plaats op 1 juni 2025.

Omdat de koopprijs is gebaseerd op de balans per 1 januari 2025 en er duidelijke afspraken zijn gemaakt over verboden uitgaven in de tussenliggende periode, is er bij closing geen discussie over de prijs. De volledige koopprijs kan worden overgemaakt op de dag van levering. Eventuele dividenduitkeringen of andere betalingen aan aandeelhouders die tussen 1 januari 2025 en 1 juni 2025 toch zijn gedaan, zouden strijdig zijn met de leakage-bepalingen en leiden tot een terugbetalingsverplichting.

Tot slot

De locked box methode biedt snelheid, duidelijkheid en eenvoud. Voorwaarde hierbij is dat de cijfers kloppen en de afspraken zorgvuldig zijn vastgelegd. Voor de verkoper is het een aantrekkelijke route naar een snelle en zekere exit. Voor de koper vereist het grondige voorbereiding en kritische analyse van de cijfers.

Overweegt u een overname te structureren met een locked box? Onze advocaten  adviseren u graag over de juiste aanpak, risico’s en alternatieven. Neem gerust contact op via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek.