Vertrek van een aandeelhouder: good leaver of bad leaver

Ondernemingen zijn tegenwoordig verwikkeld in een intense concurrentiestrijd om managers en personeel aan te trekken dan wel te behouden. Het aanbieden van aandelen (of certificaten) is een gebruikelijke strategie geworden om dit talent aan te trekken en te behouden. Een cruciaal aspect dat echter zorgvuldige aandacht vereist, is het opstellen (aandeelhouders)overeenkomsten met ‘good leaver / bad leaver’-bepalingen. In dit artikel licht ik deze clausules nader toe.

De exit-bepaling

Een onderneming kan bij oprichting meerdere aandeelhouders hebben, maar aandelen kunnen ook worden overgedragen of uitgegeven aan een investeerder of werknemers. Hoewel de aandeelhouders bij de oprichting van de onderneming of bij de start van de samenwerking vaak nog op een lijn zitten is het belangrijk om ook rekening te houden met de situatie dat de relatie er minder rooskleurig uit ziet. De aandeelhouders doen er daarom verstandig aan om onderlinge afspraken vast te leggen in een aandeelhoudersovereenkomst (shareholder agreement). Een belangrijke regeling daarbij is de exit-regeling waarin wordt afgesproken wanneer en onder welke voorwaarden een aandeelhouder de onderneming verlaat. Hier wordt dan rekening gehouden met zowel positieve als negatieve omstandigheden die tot het vertrek hebben geleid. Er wordt daarom gesproken van ‘good leavers’ en ‘bad leavers’. Ook komen variaties voor als ‘intermediate leaver’, ‘voluntary leaver’ of ‘negligent Leaver’.

Good leaver’-bepalingen moedigen aandeelhouders aan om hun bijdrage te leveren aan de onderneming en ‘bad leaver’-bepalingen zijn bedoeld om de onderneming te beschermen tegen bijvoorbeeld ondermaats presterende managers.

Verplichte overdracht

Een veel voorkomende clausule in deze (aandeelhouders)overeenkomsten bepaalt dat een vertrekkende aandeelhouder zijn aandelen moet aanbieden c.q. verkopen aan de onderneming of de andere aandeelhouders bij vertrek. De details van deze overeenkomst variëren; soms hebben de onderneming en/of de aandeelhouders de optie om de aandelen te verwerven, terwijl ze soms verplicht zijn om dit te doen. Dit kan een complexe dynamiek creëren waarover zorgvuldig onderhandeld moet worden.

Good leaver en bad leaver situaties

De good leaver situaties

Good leaver situaties kunnen zich voordoen wanneer een persoon de onderneming verlaat onder omstandigheden die de onderneming als redelijk en aanvaardbaar beschouwt. Dit kan ook gebeuren wanneer de afgesproken doelen zijn behaald. Voorbeelden daarvan zijn:

• Vrijwillig vertrek na het vervullen van de overeengekomen dienstperiode;
• Pensionering;
• Overlijden;
• Blijvende arbeidsongeschiktheid;
• Wanneer het bestuur besluit dat de aandeelhouder een good leaver is; of
• Alle gevallen waarin de aandeelhouder geen bad leaver is.

De bad leaver situaties

Bad leaver situaties kunnen zich voordoen wanneer een persoon de onderneming verlaat onder omstandigheden die de onderneming als onwenselijk en onaanvaardbaar beschouwt. Voorbeelden hiervan zijn:

• Schending van verplichtingen uit de aandeelhoudersovereenkomst;
• Vrijwillig vertrek tijdens een overeengekomen dienstperiode;
• De met de aandeelhouder gesloten arbeidsovereenkomst of managementovereenkomst is beëindigd, bijvoorbeeld op de volgende gronden:
• Opzegging arbeidsovereenkomst door de werkgever wegens dringende redenen / ontslag op staande voet;
• Opzegging arbeidsovereenkomst door de werkgever indien daar een redelijke grond voor is;
• Indien er bestuurdersaansprakelijkheid is en de aandeelhouder ernstig te verwijten valt,
• Wegens veroordeling of schuldbekentenis voor of aanklacht terzake van een misdrijf;
• Wegens het begaan van enig ander handelen of nalaten waarbij sprake is van oneerlijkheid of fraude en dat van wezenlijk belang is voor de vennootschap;
• Wegens gedrag dat de onderneming in aanzienlijke mate in ongenade of diskrediet brengt; of
• Faillissement, surseance van betaling of ontbinding van de aandeelhouder.

Aandelenoptie

Ook komt het regelmatig voor dat bepaalde mensen aandelenopties krijgen. Dit biedt deze persoon de mogelijkheid om aandelen te kopen of te verkopen tegen een vooraf overeengekomen prijs binnen een bepaalde periode. Ook hier moet u rekening houden dat deze persoon tijdens deze periode een good leaver of bad leaver is:

• Voor good leavers kunnen de aandelenopties eventueel behouden blijven, of de persoon kan recht hebben op volledige of gedeeltelijke uitbetaling of uitoefening van deze aandelenopties.
• Voor bad leavers kunnen de aandelenopties vaak worden beperkt, opgeschort of zelfs ingetrokken.

Vaststelling van de prijs

Als een verplichte overdracht van de aandelen is overeengekomen, is de volgende stap de vaststelling van de verkoopprijs. Gewoonlijk wordt dit bepaald door de omstandigheden rond het vertrek en in de meeste gevallen zijn er vooraf afspraken gemaakt omtrent de wijze waarop de waarde van de aandelen wordt vastgesteld. Als de vertrekkende aandeelhouder een ‘good leaver’ is, moet hij verkopen tegen ‘reële waarde’ (fair market value). Als hij een ‘bad leaver’ is, kan de verkoopprijs lager zijn, of in sommige gevallen zelfs nominaal.

Wij zien in de praktijk dat het vaststellen van de waardering geregeld een heikel punt is gezien de tegengestelde belangen van partijen. Dit leidt dus vaak tot discussie. Het is daarom van belang om een duidelijke waarderingsmethode op te nemen.

Conclusie

De exacte details van good leaver en bad leaver bepalingen kunnen sterk variëren en dus is het belangrijk om de verschillende exit situaties en de gevolgen daarvan te begrijpen. Het opstellen van deze bepalingen vereist een scherp oog voor mogelijke toekomstscenario’s en mogelijke uitkomsten. Het definiëren van een geschikte exit-bepaling is een essentiële investering voor het succes op de lange termijn en ter voorkoming van toekomstige geschillen.

Contact

Wenst u hulp bij het opstellen of uitonderhandelen van een aandeelhoudersovereenkomst? Of heeft u een geschil met uw medeaandeelhouders over de exit of de prijs van de aandelen? Regelmatig adviseren onze specialisten over aandeelhoudersovereenkomsten en aandeelhoudersgeschillen. Met onze kennis kunnen wij u goed en gericht adviseren om mogelijke valkuilen te vermijden. Neem contact op met een van onze advocaten via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek.