Geen spoedeisend belang: inhoudelijk kort geding afgewend via separate zitting

In een recente uitspraak van de voorzieningenrechter Amsterdam werd een bijzondere procedurevorm toegepast: een separate kort gedingzitting waarin uitsluitend over het spoedeisend belang werd geoordeeld. Deze aanpak, te vergelijken met een Amerikaanse ‘motion to dismiss’, leidde ertoe dat de zaak werd afgewezen zonder inhoudelijke beoordeling.

Korte schets van de zaak

Mondex helpt sinds de jaren 90 van de vorige eeuw slachtoffers en nabestaanden bij het terugkrijgen van tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren kunstwerken. In november-december 2023 publiceerde NRC een achtdelige podcastserie getiteld Hier hing een schilderij, waarin de restitutie van het schilderij Bild mit Häusern centraal staat. De erfgenamen van de oorspronkelijke eigenaar stelden met hulp van Mondex dat het schilderij onder nazidwang was verkocht. Hoewel de Restitutiecommissie in 2018 negatief adviseerde en de rechtbank in 2020 een vordering van de erfgenamen afwees, besloot de gemeente Amsterdam het werk alsnog terug te geven. Het schilderij werd daarna voor 60 miljoen euro verkocht. De podcastmakers namen tijdens hun onderzoek contact op met Mondex en verwerkten een interview met een betrokkene.

Nadat publicatie van de podcastserie, klaagde Mondex in juni 2024 dat de podcast om een aantal redenen onrechtmatig zou zijn. NRC paste daarop twee onderdelen aan. Toch volgden in oktober 2024 en februari 2025 aanvullende sommaties, waarna Mondex in april 2025 een kort geding aanspande en om verwijdering van de podcast verzocht.

NRC verzocht de voorzieningenrechter eerst te oordelen over haar stelling dat geen sprake was van een spoedeisend belang.

Spoedeisend belang in kort geding

Om in een kortgedingprocedure een vordering toegewezen te krijgen, moet de voorzieningenrechter onder meer tot het oordeel komen dat sprake is van een zogenoemd spoedeisend belang (artikel 254 Wetboek van Rechtsvordering).

De vraag of een eisende partij in een kortgedingprocedure voldoende spoedeisend belang heeft bij de gevraagde voorziening, dient te worden beantwoord aan de hand van een afweging van de belangen van partijen en de uitkomst van de beoordeling van de voorlopige merites van de zaak. Een spoedeisend belang heeft de eisende partij in ieder geval, indien van hem niet kan worden gevergd dat hij of zij een bodemprocedure afwacht. Het is aan de eisende partij om het spoedeisend belang te onderbouwen.

De voorzieningenrechter oordeelde in het onderhavige geval tijdens een aparte zitting, waarin uitsluitend de spoedeisendheid van de zaak werd behandeld, dat van een spoedeisend belang geen sprake (meer) was. Zonder in te gaan op de verdere inhoudelijke aspecten van de zaak, wees de rechter daarop de vorderingen van Mondex af. De voorzieningenrechter woog mee dat er sinds de publicatie al geruime tijd was verstreken, dat het actuele bereik van de podcast zeer gering was en dat er geen actieve promotie meer plaatsvond. Bovendien had Mondex volgens de voorzieningenrechter voldoende tijd gehad om eerder een kort geding te starten, zeker nu al vroeg duidelijk was dat NRC de podcast niet vrijwillig zou verwijderen.

Separate zitting over spoedeisendheid, tactische mogelijkheid

Dit vonnis illustreert dat beoordeling van spoedeisendheid tijdens een separate zitting, voorafgaand aan de eventuele inhoudelijke behandeling, juridisch gezien mogelijk en praktisch waardevol is.  De gedaagde partij kan zo proberen het kort geding (vroegtijdig) te doen eindigen.

Vragen?

Wilt u meer weten over de mogelijkheden van kortgedingprocedures en de strategische inzet en/of afwending daarvan? Neem dan contact met ons op via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek.