Modellenrecht en tekeningenrecht

Het modellenrecht is ontworpen voor het beschermen van tekeningen en modellen en is een tak van het intellectueel eigendomsrecht. Dit recht spitst zich toe op de fysieke vormgeving van een product. Een modelrecht kan er zijn op allerlei gebruiksvoorwerpen of motieven (foto/tekeningen) op een dessin. Denk hierbij aan schoenen, lampen, meubels, kledingontwerpen, gereedschap, verpakkingen of huishoudelijke artikelen.

Wat is het modellenrecht?

Het modellenrecht is een exclusief recht binnen het intellectueel eigendom dat het ontwerp van de eigenlijke maker of ontwerper van een gebruiksvoorwerp beschermt. Via het recht zijn voorwerpen gedurende een vastgestelde periode en binnen geselecteerde landen of regio’s beschermd. Het modelrecht staat officieel bekend als het tekeningen- en modellenrecht. Het recht geeft de ‘maker’ een alleenrecht op toegepaste kunst en is alleen van toepassing op nieuwe industriële ontwerpen en toegepaste kunst.

Aan welke voorwaarden moet een model voldoen om beschermd te worden onder het modellenrecht?

Om bescherming te krijgen onder het modellenrecht, moet een model aan twee kernvoorwaarden voldoen: het moet nieuw zijn én een eigen karakter hebben. Dat betekent dat het model nog niet openbaar gemaakt mag zijn vóór de registratie (nieuwheid), én dat het bij geïnformeerde gebruikers een andere algemene indruk wekt dan bestaande ontwerpen (eigen karakter). Technische kenmerken vallen buiten de boot. Het gaat echt om de uiterlijke vormgeving. Een goede registratie voorkomt discussie, dus laat uw ontwerp tijdig en correct vastleggen.

Modelrecht aanvragen in de Benelux en EU

Om modelbescherming te genieten onder het modellenrecht, moet een tekening of model aan bepaalde voorwaarden voldoen. Zo moet het model nieuw zijn, wat betekent dat het nog niet publiekelijk beschikbaar mag zijn gesteld voordat de registratie is aangevraagd. Het is dus belangrijk om het model te registreren. Modelregistratie in de Benelux gebeurt via het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE). Voor het aanbieden van producten buiten de Benelux dient modelregistratie aangevraagd te worden via het Europees modellenrecht, het geregistreerd Gemeenschapsmodel. Het modelrecht registreren onder deze vlag is direct geldig voor alle lidstaten van de EU.

Modelregistratie, respijttermijn, modelbescherming

We noemen een model nieuw als er niet eerder een identiek model beschikbaar is gesteld aan publiek. Volgens het tekeningen- en modellenrecht is een model ook identiek op het moment dat nieuwe en bestaande modellen alleen verschillen in onbelangrijke details. Voor een model dat eerder publiekelijk is gemaakt, maar (nog) geen modelregistratie is aangevraagd, bestaat een respijttermijn. De respijttermijn bedraagt twaalf maanden. In deze periode kan alsnog modelregistratie worden aangevraagd, zonder dat het model nieuwheidsschadelijk is.

Het modelrecht en octrooirecht

Het teken- en modelrecht heeft alleen betrekking op het uiterlijk van een model. Het modellenrecht is niet bedoeld voor de technische werking van een model. De technische werking valt onder het octrooirecht. Na het registreren van het tekening- en modelrecht, is het verboden voor anderen om het geregistreerde model commercieel toe te passen. Wanneer iemand modelrecht inbreuk pleegt kan de rechtenhouder juridische stappen ondernemen.

Modelrecht inbreuk en juridische stappen

Bij inbreuken op het modelrecht wordt gekeken of het andere model dezelfde algemene indruk wekt bij gebruikers als het oorspronkelijke model. Indien er sprake is van inbreuk, kan de rechthebbende een schadevergoeding en een verbod op het gebruik van het inbreukmakende model eisen. De beschermingsduur van het modellenrecht is vijf jaar. Het teken- en modelrecht kan vier keer verlengd worden voor een periode van vijf jaar. De maximale duur van het tekeningen- en modellenrecht is dus 25 jaar.

Waarom een model registreren?

Het Europese modellenrecht beschermt het ongeregistreerde model voor 3 jaar en het geregistreerde model tot 25 jaar. Het nut van de registratie is het vastleggen van de depotdatum en de eigenaar(s). Daar is geen twijfel over, tenzij het een schijn-eigenaar is of geen nieuw model is. Een modelrecht is te registreren bij het Benelux-modellenbureau (BBIE), Europees modellenbureau (EUIPO voorheen OHIM), Internationaal modellenbureau (WIPO) of een nationaal modellenbureau.

Hoe kan ik modelrecht aanvragen?

Een modelrecht vraagt u aan door uw ontwerp te registreren bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP) of, voor bredere bescherming, bij het EUIPO voor een Gemeenschapsmodel. De aanvraag verloopt digitaal en vereist duidelijke afbeeldingen van het model en een korte omschrijving. Let op: registratie moet plaatsvinden vóór u het ontwerp openbaar maakt, anders vervalt de nieuwheidseis. Kies dus het juiste moment en controleer goed of uw model aan de voorwaarden voldoet. Een foutje bij registratie kan uw rechten ondermijnen, dus laat uw aanvraag bij voorkeur juridisch toetsen. Zo staat u sterker bij inbreuk.

Auteursrecht, merkenrecht en modelrecht

Het recht op creaties en modellen kent verschillende varianten, die allen onder intellectueel eigendom vallen. Een voorbeeld hiervan is het auteursrecht en het teken- en modelrecht. Ook het auteursrecht kan een belangrijke rol spelen naast een (vorm-)merkrecht en/of het modelrecht. Een andere grondslag is de slaafse nabootsing; een actie uit onrechtmatige daad.

Hoewel het auteursrecht en modelrecht in de basis veel gelijkenissen tonen, is er een belangrijk verschil. Het auteursrecht biedt bescherming, zonder dat hiervoor registratie vereist is. Vanaf het moment van creatie is het auteursrecht automatisch van kracht. Het modellenrecht ontstaat pas ná registratie. Dit recht biedt een ruimere beschermingsomvang.

Een ander recht onder het intellectueel eigendomsrecht is het merkenrecht. Het merkenrecht is van toepassing op de identiteit van een bedrijf, product of merk. Gebruiksvoorwerpen kunnen niet beschermd worden met een merk, maar alleen via het modellenrecht.

Wat kost modelbescherming?

Aan een model registreren zijn kosten verbonden. Wat modelbescherming kost hangt in de eerste plaats af van het gebied waar de modelregistratie moet gelden. De kosten van modelregistratie in de Benelux beginnen vanaf  € 150,-. Enkelvoudige Europese registratie van een model via het modellenrecht kost ongeveer € 350,-. Dit maakt Europese modelregistratie doorgaans aantrekkelijker. Voor een iets hogere som is een model vijf jaar lang in alle EU-landen beschermd. Verlenging is mogelijk tot maximaal 25 jaar, telkens in periodes van 5 jaar, tegen oplopende tarieven. Een relatief kleine investering dus, met grote juridische waarde. Twijfelt u over de juiste route? Laat u goed adviseren.

Wat een modellenrecht advocaat voor u doet

Een modellenrecht advocaat is gespecialiseerd in het juridisch gebied van tekening- en modelrecht. Een jurist adviseert en vertegenwoordigt cliënten bij geschillen met visuele vormgeving van industriële producten. Een advocaat modellenrecht van Fruytier Lawyers in Business voert EU-onderzoeken uit naar modellen of tekeningen. Wij kunnen zorgdragen voor modelregistratie in de Benelux, Europese Unie en op breder internationaal niveau.
De vormgeving kan op tal van zaken slaan: de vorm van kleding (mode & fashion), speelgoed, allerlei houders- en opbergmeubelen, de tekening op een verpakking, de vorm van een verpakking, maar ook op een verkleining van een cruise schip tot speelgoedboot of het uiterlijk van een spel (speelgoedrecht).

Een advocaat modellenrecht inschakelen? Bel ons!

Speelt de vraag of de feitelijke maker wel of niet zelf de rechthebbende is op het model of is toch de opdrachtgever de rechthebbende? Is er sprake van een inbreuk of namaak (bijna-imitatie)? Wordt u beticht van nabootsing? Neem gerust contact op.

Heeft u een model of tekening te beschermen? Vraag advies en mail of bel vrijblijvend +31(0)20 52 101 30. Wij houden ons steeds bezig met modelrecht en doorgronden snel uw mogelijkheden en bieden graag hulp bij het uitvoeren van een modeldepot.