De verantwoordelijkheid van de bestuurder van een vennootschap na uitspreken van faillissement

Bij het uitspreken van een faillissement wordt een curator benoemd en een rechter-commissaris. Er is al veel geschreven over de eventuele aansprakelijkheid van de bestuurder voor handelingen voor of rond het faillissement. Heel kort samengevat komt dat op het volgende neer:

Aansprakelijkheid tegenover de curator

De curator kan op grond van artikel 2:248 BW (voor B.V.) of artikel 2:138 BW (voor N.V.) iedere bestuurder hoofdelijk aansprakelijk stellen voor het resttekort in de faillissementsboedel, dus: de schulden minus wat er nog kan worden verworven, inclusief kosten van het faillissement

Daartoe moet de curator twee vereisten aantonen:

1. Kennelijk onbehoorlijk bestuur (onvoldoende kwaliteit of ernstig verwijtbaar handelen) gedurende drie jaren voor faillissement.
2. Dat dit bestuur een belangrijke oorzaak van het faillissement is geweest

Er geldt een bewijsvermoeden als bijvoorbeeld de financiële administratie niet op orde was of de jaarrekening niet tijdig is gedeponeerd (binnen 12–13 maanden na boekjaar), tenzij de bestuurder dit vermoeden weerlegt.

Een individuele bestuurder kan zich disculperen door aannemelijk te maken dat:

• het kennelijk onbehoorlijk bestuur niet aan hem/haar te wijten is, én
• hij/zij niet nalatig is geweest maatregelen te nemen om gevolgen te beperken

Aansprakelijkheid tegenover derden (schuldeisers)

Een bestuurder ook los van de curator aansprakelijk worden gesteld door een schuldeiser, bijvoorbeeld op grond van een onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW). Dit kan als een bestuurder bijvoorbeeld:

• bewust toezegde of handelde terwijl hij wist of behoorde te weten dat de vennootschap niet meer aan verplichtingen kon voldoen,
• misleidende jaarrekeningen publiceerde,
• geld onttrok of anderszins ernstig verwijtbaar handelde ten nadele van schuldeisers

In dat geval kan een individuele crediteur rechtstreeks naar de bestuurder stappen, zonder tussenkomst van curator.

Maar dan nu de hamvraag: Kan een bestuurder aansprakelijk worden gesteld voor handelingen van de curator? Nee — de curator voert op dat moment de wettelijke afwikkeling. Bestuurders zijn niet aansprakelijk voor acties van de curator zelf, maar mogelijk wel voor hun eigen handelen vóór en rond faillissement dat geleid heeft tot een tekort waartegen de curator vervolgens optreedt.

Samenvattend:

De bestuurder verliest na faillissement de bestuurstaak, maar blijft verantwoordelijk voor zijn eigen handelen vóór het faillissement. De curator kan hem of haar aansprakelijk stellen voor kennelijk onbehoorlijk bestuur dat belangrijk heeft bijgedragen aan het faillissement, en daardoor het tekort veroorzaakte. Derden (schuldeisers) kunnen ook eigen schadevergoedingen vorderen tegenover de bestuurder als sprake is van onrechtmatig handelen. Curator-handelingen zelf vallen buiten aansprakelijkheid van de bestuurder: het gaat om verantwoordelijkheid vóór faillissement.

Praktische tips voor bestuurders

• Houd administratie en jaarrekening altijd op orde (voldoe aan boekhoud- en publicatieplicht).
• Documenteer besluitvorming zorgvuldig en neem gepaste maatregelen zodra risico’s zichtbaar worden.
• Bij aansprakelijkstelling: verzamel bewijs dat bestuurlijke tekortkomingen niet aan u te wijten zijn en dat u maatregelen heeft genomen om schade te voorkomen.

Vragen?

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met een van onze advocaten via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek. Wij denken graag met u mee.