Naburige rechten

Naburige rechten zijn de exclusieve opnamerechten van de uitvoerend kunstenaar op diens uitvoeringen, en de exclusieve exploitatierechten van de uitvoerend kunstenaar en fonogrammenproducent op de door hun vervaardigde opnamen.

Naburige rechten zijn van het auteursrecht afgeleide (en daarom genoemd ‘naburige’) rechten. In het verleden konden de uitvoerend kunstenaar en de fonogrammenproducent zich namelijk niet beroepen op een eigen exclusief recht, hetgeen de (Europees) wetgever niet acceptabel vond. Naburige rechten zijn geldig voor een periode van 50 jaar na de datum van openbaarmaking van die opnamen. Dit betekent dat bekende opnamen van bijvoorbeeld de Beatles over niet al te lange tijd publiek domein zullen zijn.

Hoe kan ik naburige rechten ontvangen?

Als uitvoerend kunstenaar of fonogrammenproducent kunt u royalties over naburige rechten ontvangen wanneer uw opname openbaar wordt gemaakt – denk aan het afspelen van uw muziek op radio, tv, in winkels, horeca of op evenementen. Voorwaarde is wel dat u daadwerkelijk bijdraagt aan de uitvoering of verantwoordelijk bent voor de opnames. In Nederland wordt de verdeling en uitbetaling van vergoedingen geregeld via SENA – de organisatie die namens rechthebbenden royalty’s int en uitkeert.

Om uw rechten te kunnen uitoefenen, moet u zich inschrijven bij SENA en uw opnamen registreren. Daarin geeft u aan welke uitvoeringen u hebt geleverd en welke opnamen u als producent hebt uitgebracht. Let op: DJ’s, producers en mixers worden niet altijd automatisch erkend als rechthebbende, tenzij zij ook als uitvoerend artiest optreden of specifieke afspraken hebben vastgelegd in contracten.

Wilt u zeker weten dat u krijgt waar u recht op hebt, of twijfelt u over uw positie binnen een opnameproces? Wij adviseren u graag.

Inbreuk op naburige rechten

Behalve over inbreuk op naburige rechten wordt zo nu en dan geprocedeerd over de betekenis van uitvoerend kunstenaar en betekenis van fonogrammenproducent. De fonogrammenproducent is degene die financieel en organisatorisch verantwoordelijk is voor de opnamen, waarbij de nadruk ligt op de financiële verantwoordelijkheid, dit ten nadele van de producer. Producers, mixers en DJ’s kunnen – hoewel hun creatieve inbreng bij het maken van opnamen vaak groot is – meestal niet worden aangemerkt als uitvoerend kunstenaar. Sessiemuzikanten daarentegen wel. Inmiddels zijn er in de entertainmentindustrie allerlei creatieve contractuele oplossingen in zwang om tot een voor alle bij het maken van een opnamen betrokken partijen aanvaardbare verdeling van rechten en inkomsten te komen.

In Nederland is de SENA verantwoordelijk voor het incasseren en verdelen van royalty’s c.q. rechten in verband met het openbaar maken van muziekopnames (zoals het afspelen van muziek op radio en tv of in de horeca, winkels en kantoren).

Welke juridische stappen kunnen worden ondernomen bij inbreuk op naburige rechten?

Wanneer iemand zonder toestemming gebruikmaakt van een opname waarop u rechten bezit is er sprake van inbreuk. U kunt dan verschillende juridische stappen ondernemen om uw rechten te beschermen. Vaak begint dit met een sommatiebrief, waarin de inbreuk wordt vastgesteld en onmiddellijke staking wordt geëist, eventueel onder dreiging van een dwangsom.

Leidt dit niet tot het gewenste resultaat, dan kunt u via de civiele rechter een verbod op verder gebruik vorderen en daarnaast een schadevergoeding eisen voor het onrechtmatige gebruik. In spoedeisende gevallen, zoals bij grootschalige online verspreiding, is ook een kort geding of zelfs een ex parte bevel mogelijk om direct ingrijpen af te dwingen.

Voor meer informatie over naburige rechten kunt u contact opnemen met één van onze advocaten.