Kwekersrecht

Voor plantveredeling

Als mens zijn we in staat invloed uit te oefenen op de groei van planten, dit wordt vaak toegepast op land- en tuinbouwproducten. We kunnen zelfs nieuwe rassen en soorten genereren. We noemen dat veredelen. Enkele voorbeelden hiervan zijn: een tomaat die op zoute gronden kan groeien, een nieuwe kleur bloem kweken van een bepaald ras, ongevoeligheid voor een schimmel bewerkstelligen of een soort kweken die toe kan met minder water of licht.

Bescherming van uw veredeling

De selectie en beïnvloeding van plant of dier kost tijd en moeite. Leidt die inspanning tot een positieve uitkomst, dan is deze prestatie te beschermen om zo de investering terug te verdienen. Die prestatie valt onder de ZPW (Zaaizaad- en Plantgoed Wet 2006), het UPOV-verdrag en de EU-Verordeningen 2100/94 en 873/2004. In Nederland wordt door de Raad voor Plantenrassen (1) de verlening van een kwekersrecht en de toelating van (2) landbouwrassen, (3) bosbouwgewassen en (4) groenterassen uitgevoerd; zie ook het Nederlands Rassen Register (o.a. gewasnaam zoeken of een rasnaam).

Gebruik verbieden of royalty’s vragen

U kunt met een kwekersrecht anderen het gebruik van uw uitvinding verbieden of via licenties juist toestaan, zodat anderen profiteren van uw inspanning en u een vergoeding ontvangt voor uw inspanningen. Het kwekersrecht voorziet in de dringende behoefte om de positie van de kweker van een nieuw plantenras te beschermen. Het kwekersrecht is in zoverre met een octrooi vergelijkbaar. Het kent daarnaast ook regels over de gewasaanduiding en rasbenamingen, zodat het merkrecht en handelsnaamrecht ook weer hun rol spelen.

Het kwekersrecht omvat regels met betrekking tot de bescherming van het resultaat van plantenveredeling. Het wordt weleens aangeduid als ‘bloemenrecht’, maar kan net zo goed op groenten, granen of (fruit-)bomen van toepassing zijn.

Hoe werkt de licentieverlening onder het kwekersrecht? / Hoe werkt kwekersrecht?

Heeft u met succes een nieuw plantenras ontwikkeld, dan kunt u anderen toestemming geven om dit ras te gebruiken via een licentie. Zo’n licentie is niets anders dan een afspraak: u blijft houder van het kwekersrecht, maar verleent een ander – vaak een teler of distributeur – het recht om het ras te vermeerderen, te verkopen of commercieel toe te passen. In ruil daarvoor ontvangt u meestal een vergoeding. U bepaalt zelf de voorwaarden: exclusief of niet-exclusief, regionaal beperkt of juist wereldwijd. Let op: een veelgemaakte fout is dat licenties mondeling worden gesloten, zonder schriftelijke vastlegging. Dat kan tot lastige discussies leiden over gebruiksrechten en betalingen. Zorg dus altijd voor een duidelijk en juridisch sluitend licentiecontract. Een kwekersrechtlicentie kan worden ingeschreven in het Rassenregister dat wordt beheerd door het nationale of internationale bureau voor kwekersrechten, afhankelijk van het land waar bescherming wordt aangevraagd. Enkele belangrijkste registers: in Nederland wordt het register beheerd door de Raad voor Plantenrassen. Inschrijving van een licentie in het rassenregister is mogelijk op verzoek van de houder of de licentienemer. Dit is geregeld in de Zaaizaad- en plantgoedwet 2005, te vinden via :

• Website: https://www.raadvoorplantenrassen.nl
• Registratie gebeurt op vrijwillige basis, maar inschrijving wordt aanbevolen voor rechtszekerheid tegenover derden.
• Inschrijving vereist een schriftelijk verzoek, meestal met de licentieovereenkomst of relevante uittreksels.
• Artikel 77 van de ZPW 2005 bepaalt dat: “Een licentiehouder die is ingeschreven in het rassenregister, kan tegen inbreuk op het kwekersrecht optreden alsof hij houder van het recht is, tenzij de licentie uitdrukkelijk anders bepaalt.”

Voor rassen die op EU-niveau zijn beschermd, kan de licentie worden ingeschreven bij het Community Plant Variety Office (CPVO) via:

• Website: https://cpvo.europa.eu
• Inschrijving is mogelijk op verzoek van de houder of licentiehouder (met toestemming van de houder).
• Bij registratie wordt vermeld of de licentie exclusief of niet-exclusief is.
• Artikel 101 lid 2 van Verordening 2100/94: “De houder van een communautair kwekersrecht is bevoegd om tegen inbreuken op dat recht op te treden. De licentiehouder kan dit slechts doen met toestemming van de houder, tenzij de licentie uitdrukkelijk het recht verleent om gerechtelijke stappen te ondernemen.”

Hoe lang duurt kwekersrecht?

Kwekersrecht is niet voor altijd, maar biedt wel een stevige periode van bescherming. Voor de meeste plantenrassen geldt een beschermingsduur van 25 jaar, gerekend vanaf de datum waarop het recht is verleend. Voor bomen, wijnstokken en aardappelrassen is die termijn zelfs 30 jaar. Binnen die periode heeft u als houder het exclusieve recht om het ras commercieel te exploiteren – niemand anders mag het zonder uw toestemming produceren, verhandelen of vermeerderen. Let op: het recht blijft alleen geldig als u jaarlijks de instandhoudingsvergoeding betaalt en het ras in stand houdt zoals het oorspronkelijk is geregistreerd. Wordt aan die voorwaarden niet voldaan, dan kan het recht eerder vervallen. Een veelvoorkomende misvatting is dat bescherming start op het moment van aanvraag; dat klopt dus niet – het gaat om de officiële verleningsdatum. Wilt u weten hoe u uw recht in stand houdt of tijdig opvolging regelt? We adviseren u graag.

Wat zijn de juridische stappen bij een inbreuk op kwekersrecht?

Ziet u dat een ander zonder uw toestemming uw beschermde plantenras vermeerdert, verkoopt of gebruikt? Dan is de kans groot dat er sprake is van een inbreuk op uw kwekersrecht. De eerste stap is meestal een sommatiebrief: daarin stelt u de inbreuk aan de kaak en eist u dat de inbreuk onmiddellijk stopt, vaak onder dreiging van een boete of gerechtelijke stappen. Wordt daar niet op gereageerd of blijft de inbreuk voortduren, dan kunt u via de rechter een verbod eisen, eventueel met een terugroepactie van het onrechtmatig verhandelde materiaal. Daarnaast kunt u schadevergoeding vorderen voor de misgelopen inkomsten of imagoschade. Belangrijk is dat u de inbreuk goed kunt onderbouwen – bijvoorbeeld met bewijs van herkomst van het plantenmateriaal of analyses die genetische gelijkenis aantonen. Veel kwekers onderschatten dit bewijsstuk. Onze tip: wacht niet te lang en verzamel vanaf het eerste moment zorgvuldig bewijs.

Fruytier Lawyers in Business kan u, als u kweker of belanghebbende bent, helpen bij het bestrijden van inbreuken op uw kwekersrechten, bij het opstellen van licenties en bij het incasseren van royaltyvergoedingen.