Pegasus software en privacy

Een aantal lidstaten van de EU wordt verdacht van spionage met behulp van de (controversiële) Pegasus software. Daardoor gaat het Europees Parlement een onderzoekscommissie instellen.

Het Financieel Dagblad schreef dat de commissie onderzoek gaat doen naar het gebruik van de software door Europese regeringen. Zo zouden onder andere Hongarije en Polen de software hebben gebruikt/misbruikt om politieke opposities en journalisten te bespioneren.
Vrijdag 11 februari 2022 maakte het OM van Bulgarije bekend dat er ook een onderzoek wordt gestart naar de Bulgaarse overheid vanwege het bespioneren van haar eigen burgers met behulp van de software.

De onderzoekscommissie

Ondanks dat er sinds vorige week (week 6) een meerderheid is bereikt binnen het Europarlement over het invoeren van de onderzoekscommissie, is er nog geen overeenstemming bereikt over de mandaat. Europarlementariër en CDA’er Jeroen Lenaers heeft in ieder geval één vraag die hij beantwoord wil hebben. Hij wilt namelijk weten hoe de lidstaten de software exact hebben gebruikt en wanneer zij dat hebben gedaan.

Controle

Ook wil Lenaers weten of de lidstaten voldoende controlemogelijkheden hebben binnen de momenteel geldende rechtssystemen om dergelijke voorvallen te bestrijden. Een Hongaarse advocaat maakte tijdens een hoorzitting namelijk bekend dat het bespioneren van burgers ‘gewoon’ is toegestaan volgens de Hongaarse wetgeving. Dit is in strijd met de fundamentele mensenrechten die als steunpilaar van de EU dienen. De vraag is daarom ook of er bepaalde minimumeisen moeten komen binnen de Unie als het aankomt op de beveiliging van software.

Ondanks de kritiek en verontwaardiging is de overheersende gedachtegang dat de software niet per definitie slecht is. De software kan namelijk ook een wapen zijn voor de lidstaten tegen de toenemende criminaliteit. Lenaers stelt daarom dat de commissie onderzoek dient te doen naar het beperken van zulke software beperkt tot legale doeleinden. Daarnaast stelt hij ook dat het gebruik van de software gereguleerd moet worden. Als de privacy niet is beschermd dan is de kans op misbruik te groot en dient er een verbod op Pegasus te komen.

Handels- en gebruiksverbod/Israël

In Amerika staat NSO (de ontwikkelaar van Pegasus) al op een zogeheten ‘zwarte lijst’. Instanties uit de VS mogen door dit verbod geen handel drijven met NSO, en mogen hen evenmin van technologie voorzien.

Ook in Israël, het land waar NSO vandaan komt, loopt een onderzoek naar de software van het bedrijf. De politie zou namelijk illegaal de software hebben gebruikt om de telefoons van diverse (top)ambtenaren, ondernemers, journalisten en demonstranten/activisten te kraken.
Overigens is dit ook niet het eerste onderzoek naar Pegasus binnen Israël. Eerder was namelijk al een parlementair onderzoek gestart naar aanleiding van de ontdekkingen van Amnesty International en Forbidden Stories. Zij ontdekten vorig jaar namelijk in Parijs dat er een groep mensen bestond die doelwit waren van Pegasus-spionage. Daaronder vielen onder andere de Franse president Emmanuel Macron en de familie van de vermoorde Saoedische journalist Jamal Khashoggi.

Hoe nu verder?

Het Europarlement heeft niet de bevoegdheid om mensen en/of instanties onder ede te horen, en kan ook niemand verplichten mee te werken aan een onderzoek. Toch zien leden van het Europarlement zoals Sophie in ’t Veld een kans. Zij ziet namelijk de mogelijkheid om een samenwerking met de VS en Israël op gang te brengen. Bij deze samenwerking zal het uitwisselen van informatie en Pegasus op de voorgrond blijven.

Heeft u nog vragen over (internationaal) privacyrecht, of IT- en ICT recht? Neem dan geheel vrijblijvend contact op met een van de gespecialiseerde advocaten van Fruytier Lawyers in Business, zij helpen u graag verder.